Μικρό Νηστειοδρόμιο – Οι νηστείες της Εκκλησίας μας
1. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή:
Αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει την Κυριακή της Αναστάσεως. Είναι η πιο αυστηρή νηστεία όλου του χρόνου (λάδι καταλύουμε μόνο Σάββατο και Κυριακή). Γίνεται ως προετοιμασία για την συμμετοχή μας στα Σωτήρια Πάθη του Χριστού, του Κυρίου μας και στην χαρά της Αναστάσεως.
Κατά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή γίνονται οι εξής καταλύσεις:
Όποια μέρα κι αν πέσει η εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου καταλύουμε ψάρι, και των αγίων 40 Μαρτύρων τρώμε λάδι. Επίσης των Βαΐων καταλύεται ψάρι.
2. Η νηστεία των Χριστουγέννων:
Αρχίζει από της 15 Νοεμβρίου και τελειώνει στις 24 Δεκεμβρίου. Κατά την νηστεία αυτή τρώμε ψάρι (όλες τις ημέρες πλην Τετάρτης και Παρασκευής) από την αρχή της μέχρι και την 17η Δεκεμβρίου (αν δεν είναι Τετάρτη ή Παρασκευή). Ψάρι καταλύουμε επίσης και κατά την εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου, οποιαδήποτε ημέρα κι αν πέσει.
Από την 18η μέχρι και την 24η Δεκεμβρίου, παραμονή της εορτής, επιτρέπεται μόνο η κατάλυση οίνου και ελαίου εκτός, βέβαια, των ημερών Τετάρτης και Παρασκευής που θα παρεμβληθούν και κατά τις οποίες τηρούμε ανέλαιη νηστεία. Επίσης, με ξηροφαγία θα πρέπει να νηστεύουμε την πρώτη ημέρα της νηστείας, 15η Νοεμβρίου, καθώς και την παραμονή της εορτής, εκτός βέβαια κι αν πέσουν Σάββατο ή Κυριακή.
3. Νηστεία της Παναγίας:
Από την 1η Αυγούστου μέχρι και την 14η Αυγούστου νηστεύουμε προς τιμήν της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, της μεγαλύτερης Θεομητορικής εορτής του ορθοδόξου εορτολογίου. Η νηστεία αυτή είναι αυστηρή. Νηστεύουμε από λάδι όλες τις ημέρες. Κατάλυση οίνου και ελαίου έχουμε μόνο τα Σάββατα και τις Κυριακές που παρεμβάλλονται.
Ψάρι καταλύουμε μόνο στην εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος μας (6 Αυγούστου).
Εάν η ημέρα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) συμπέσει ημέρα Τετάρτη ή Παρασκευή, τρώμε μόνο ψάρι και όχι κρέας.
4. Νηστεία των Αγίων Αποστόλων:
Αρχίζει από την Δευτέρα μετά την Κυριακή των Αγίων Πάντων μέχρι και την 28η Ιουνίου. Συνήθως η νηστεία αυτή είναι πολύ μικρή. Καταλύουμε ψάρι, ενώ απέχουμε από κρέας, γαλακτερά και αυγά. Ψάρι τρώμε, αν θέλουμε, όλες τις ημέρες, εκτός φυσικά της Τετάρτης και της Παρασκευής κατά τις οποίες έχουμε νηστεία. Το ίδιο ισχύει (δηλαδή νηστεύουμε αυστηρά) και για την παραμονή της εορτής, εκτός κι αν συμπέσει Σάββατο η Κυριακή. Ψάρι καταλύουμε και κατά την εορτή του Γενεσίου του Τιμίου Προδρόμου (24 Ιουνίου), οποιαδήποτε ημέρα κι αν πέσει. Αν η εορτή των Αγ. Αποστόλων Πέτρου και Παύλου (29 Ιουνίου) πέσει ημέρα Τετάρτη ή Παρασκευή, καταλύουμε μόνο ψάρι.
Αυστηρή Νηστεία κάνουμε και στις εξής ημέρες:
1) 5 Ιανουαρίου (παραμονή Θεοφανείων, λόγω του ότι προηγείται σαν ημέρα, Δεσποτικής εορτής και όχι όπως εσφαλμένα υποστηρίζουν πολλοί λόγω του ότι θα πιούμε Μ. Αγιασμό).
2) 14 Σεπτεμβρίου (Ύψωση του Τιμίου Σταυρού), γιατί είναι κάτι το ανάλογο με την Μεγάλη Παρασκευή.
3) 29 Αυγούστου (αποτομή της Τίμιας Κεφαλής του Προδρόμου) σε ένδειξη πένθους για την άδικη θανάτωση του αγιοτέρου ανθρώπου της παγκόσμιας Ιστορίας.
(Ανώτερη από τον Πρόδρομο είναι μόνο η Παναγία).
Π ρ ο σ ο χ ή: Αν οι τρεις αυτές ημέρες τύχουν Σάββατο η Κυριακή, τρώμε λάδι. ΄Eνα Σάββατο νηστεύουμε το λάδι, το Μεγάλο Σάββατο. Και καμία Κυριακή, γιατί η Κυριακή είναι η εορτή χαρμόσυνη: εορτή της Ανάστασης του Χριστού.
Η αποκοπή πολλών χριστιανών από τις εκκλησιαστικές τους ρίζες, η εκκοσμίκευση του φρονήματος και του τρόπου ζωής και η ατομικιστική – ευσεβιστική (και γι’ αυτό εγωιστική) προσέγγιση θεμάτων της πίστεως, αποτελούν σημαντικά εμπόδια στην ορθή κατανόηση του πνεύματος της Εκκλησίας και της σημασίας των διαφόρων θεσμών της. Άλλοτε οι άνθρωποι ζούσαν εν τη Εκκλησία, η Εκκλησία ενέπνεε και διαμόρφωνε τον τρόπο ζωής τους. Σήμερα οι πολλοί ζουν έξω από το πνεύμα αυτό. Εμπνέονται από άλλο πνεύμα, ξένο προς την Εκκλησία, και διαμορφώνουν τον τρόπο ζωής τους έξω από κάθε χριστιανική προοπτική. Όλα αυτά δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες και για τη θέση της νηστείας στη χριστιανική μας ζωή σήμερα.
Η πνευματική ζωή δεν είναι επιφανειακή ή αισθησιακή, αλλά βαθύτερη και υπαρξιακή. Περνάει μέσα από την εμπειρία του θανάτου, για να προχωρήσει στην ανάσταση. Είναι ζωή που απαιτεί τη θυσία της σάρκας και των αισθήσεων, και καλλιεργείται με τη δύναμη και το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος.
Η χριστιανική μας ζωή δεν νοείται χωρίς άσκηση. Στην ασκητική αυτή προσπάθεια ιδιαίτερα σημαντική θέση κατέχει η νηστεία.
Η νηστεία είναι εντολή του Θεού. Η πρώτη. Την έδωσε στον Αδάμ μέσα στον Παράδεισο. Το νόημα της νηστείας είναι: με το όπλο της νηστείας να συνηθίσουν οι άνθρωποι στην υπακοή στον Θεό και στην πάλη κατά του διαβόλου.
Ο Χριστός, τόνισε ακόμη περισσότερο την αξία της νηστείας με τα λόγια, «το γένος τούτο ουκ εκπορεύεται ει μη εν προσευχή και νηστεία». Η Εκκλησία, για να μη γίνονται υπερβολές, καθόρισε τι πρέπει να τρώμε την κάθε ημέρα και εποχή.
Έτσι έχουμε:
Ημέρες αυστηρής νηστείας, είναι η Τετάρτη και η Παρασκευή όλου του χρόνου και ιδιαίτερα των περιόδων νηστείας (σαρακοστών).
Νηστεία σημαίνει φαγητό χωρίς λάδι.
Την Παρασκευή νηστεύουμε, επειδή Παρασκευή σταυρώθηκε ο Κύριος. Σταυρώνουμε με την νηστεία μας τον κακό εαυτό μας, για να μας ελεήσει τους ανάξιους, όπως ελέησε τον εσταυρωμένο ευγνώμονα ληστή.
Την Τετάρτη, για να ενθυμούμεθα ότι ένας από τους μαθητές του ο Ιούδας, ο Ισκαριώτης Τον πρόδωσε ημέρα Τετάρτη.
Όταν οι ημέρες, που έχουμε χρέος να κάνουμε αυστηρή νηστεία, συμπέσουν με κάποια μεγάλη εορτή, γίνεται «κατάλυση», (δηλαδή χαλάρωση της νηστείας). Αν είναι εορτή αγίου, ΚΑΤΑΛΥΟΥΜΕ λάδι. Αν είναι εορτή της Παναγίας ή του Προδρόμου, ΚΑΤΑΛΥΟΥΜΕ ψάρι (πλήν της 29ης Αυγούστου ημέρα της αποτομής της Τίμιας Κεφαλής του Προδρόμου).
Οι ημέρες Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη, Σάββατο και Κυριακή είναι ημέρες καταλύσιμες, δηλαδή καταλύουμε ότι θέλουμε, εκτός από τις περιόδους νηστειών.
Το Σάββατο και την Κυριακή δεν επιτρέπεται ποτέ να γίνει αυστηρή νηστεία, δηλαδή χωρίς λάδι. Όλο το χρόνο ένα μόνο Σάββατο νηστεύουμε το λάδι, το Μεγάλο Σάββατο, επειδή την ημέρα αυτή ο Χριστός είναι σωματικά στον Τάφο και η ψυχή Του έχει κατέβει στον Άδη να αναστήσει τον προπάτορα Αδάμ και όλους όσους θα πίστευαν στο κήρυγμα Του.
Περίοδοι Απολυτές:
Η Εκκλησία δεν καθόρισε μόνο περιόδους νηστείας. Καθόρισε και περιόδους «απολυτές», που τρώμε από όλες τις ημέρες και την Τετάρτη και την Παρασκευή. Τέτοιες περίοδοι είναι οι εξής:
1) Το Άγιο Δωδεκαήμερο.
Δηλαδή από 25 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 6 Ιανουαρίου με εξαίρεση την παραμονή των Θεοφανείων (αναφερθήκαμε παραπάνω).
2) Η Διακαινήσιμος, δηλαδή η εβδομάδα του Πάσχα.
3) Η εβδομάδα μετά την Πεντηκοστή (μέχρι των αγίων Πάντων).
4) Οι τρεις εβδομάδες που προηγούνται της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (Απόκριες). Κατά τις 3 αυτές εβδομάδες έχουμε μια ποικιλία διατάξεων, που είναι οι εξής:
– Την πρώτη εβδομάδα (του Τελώνου και Φαρισαίου) έχουμε κατάλυση εις πάντα.
– Την δεύτερη εβδομάδα (από του Ασώτου μέχρι των Απόκρεω) τρώμε απ’ όλα, αλλά νηστεύουμε από την Τετάρτη και την Παρασκευή χωρίς λάδι.
– Την Τρίτη εβδομάδα, της Τυρινής, τρώμε από όλα τα άλλα εκτός από κρέας, όλες τις ημέρες, τρώμε και Τετάρτη και την Παρασκευή.
Καταλύσεις Κινητών Εορτών:
Κυριακή των Βαΐων: Κατάλυση ιχθύος.
Τετάρτη της Μεσοπεντηκοστής: Κατάλυση ιχθύος.
Τετάρτη της Αποδόσεως του Πάσχα: Κατάλυση ιχθύος.
Εορτή της Μεταμορφώσεως: Κατάλυση ιχθύος όποια μέρα και αν πέσει.
Εορτή της Υπαπαντής: Kατάλυση ιχθύος εάν πέσει Τετάρτη ή Παρασκευή.
English 
Greek