Η μνήμη του Αγίου Νικολάου τελείται στις 6 Δεκεμβρίου. Τον μήνα Μάϊο τελείται η εορτή της ανακομιδής η μετακομιδής του λειψάνου του από τα Μύρα της Λυκίας στο Μπάρι της Ιταλίας και της προόδου ή παρόδου αυτού, της διελεύσεώς του δηλαδή από τους διαφόρους τόπους, και μάλιστα κατά τρεις διαφορετικές ημέρες, ήτοι στις 9, στις 10 και στις 20 Μαΐου.

Στην Μητρόπολη Ηλείας η εορτή αυτή τιμάται στις δύο από τις τρεις αυτές ημερομηνίες, στις 9 και στις 10 Μαΐου.

Η διαφορά κατά τόπους στην Ηλεία και αλλού στον χρόνο εορτασμού του ιερού αυτού γεγονότος οφείλεται κατά την επικρατούσα άποψη στον χρόνο διελεύσεως ή προσεγγίσεως του φέροντος το ιερόν Λείψανον του αγίου πλοίον εκ των ακτών των περιοχών αυτών (Μητροπολίτης Ηλείας Γερμανός. Επίσης πρώην Μητροπολίτης Αττικής, Παντελεήμων). Γι’ αυτό και η εορτή αυτή, εκτός από εορτή της ανακομιδής ή μετακομιδής του λειψάνου του Αγίου Νικολάου, χαρακτηρίζεται και ως εορτή της προό­δου ή παρόδου αυτού, της διελεύσεώς του δηλαδή από τούς διαφόρους τόπους.

Σ’ αυτό το γεγονός πρέπει να οφείλεται και η προτίμηση των ημερομηνιών του Μαΐου για την πανήγυρη των ναών του Αγίου στην Μητρόπολή μας, όπου αυτοί υπάρχουν. Χαρακτηριστικόν είναι ότι από τους 63 συνο­λικώς ναούς τους αφιερωμένους στον Άγιο Νικόλαο – καταλαμβάνοντας έτσι την τρίτη θέση μετά τους ναούς τους αφιερωμένους στην Θεοτόκο και στον Άγιο Γεώργιο – οι περισσότεροι, οι 37, πανηγυρίζουν κατά τον μήνα Μάιο, και μόλις 26 τον Δεκέμβριο.

Επίκεντρο των εορτασμών αυτών στην Ηλεία είναι το Ι. Προσκύνημα του Αγίου στα Σπάτα Αχαΐας, το οποίο υπάγεται όμως στην Ι. Μητρόπολη Ηλείας. Πρόκειται για παμπελοποννησιακή πανήγυρη που γίνεται στις 10 Μαΐου.

Την ίδια ημέρα, στις 10 Μαΐου, πανηγυρίζουν η Ι. Μονή Φραγκοπηδήματος, η Ι. Μονή Αγίου Νικολάου στην Αμαλιάδα (μετόχι της Ι. Μονής Αγίων Θεοδώρων Καλαβρύτων), η Ι. Μονή Αγίου Νικολάου Καβασίλων και μεταξύ άλλων και οι ενοριακοί ναοί Σιμοπούλου, Τραγανού, Μυρσίνης, Δήμητρας, Βασιλακίου, Αγνάντων, Ανθώνα, Λάττα, Οινόης και Σιμίζας. Όλες οι παρα­πάνω μονές και οι περισσότεροι από τους ανωτέρω ενοριακούς ναούς τιμούν ωστόσο με λαμπρότητα και την γιορτή του Δεκεμβρίου.

Στις 9 Μαΐου πανηγυρίζουν οι ενοριακοί ναοί  Ώλενας και Λανθίου, ο οικισμός Λάσδικα, καθώς και οι ενορίες Στρεφίου, Κολλυρίου και Σαλμώνης.

Ενδεικτικό τέλος της τιμής που ανέκαθεν απολαύει ο Άγιος Νικόλαος στην εκκλησιαστική περιφέρεια της Ηλείας να σημειώσομε και τις εξής δύο παλαιές εκδόσεις, πού έχουν γίνει σ’ αυτήν:

1. Το 1902 εκδόθηκε στον Πύργο Ακολουθία εις την πάροδον του ιερού λειψάνου του εν αγίοις πατρός ημών Νικολάου αρχιεπισκόπου Μύρων της Λυκίας του θαυματουργού ψαλλομένη τη δεκάτη του Μαΐου μηνός. Ανατυπωθείσα εξ’ αρχαιοτάτου κειμένου επιμελεία Νικολάου Καμβιώτου οικονό­μου.
2. Η ίδια η Ι. Μητρόπολις Ηλείας εξέδωσε το 1942 Παρακλητικό Κανόνα προς τον Άγιο, ποίημα του αειμνήστου υμνογράφου Γερασίμου Μικραγιαννανίτου μοναχού και προνοία του αειμνήστου Μητροπολίτου Ηλείας Αντω­νίου (εκτύπωσις εν τω Τυπογραφείω της Ιεράς Μητροπόλεως Ηλείας).
3.  

Η Ιερά μονή Αγίου Νικολάου (Σπάτα) Βρίσκεται στο 17_o χλμ. ανατολικά της Βάρδας και 1.500 μέτρα από το Χωρίο Σπάτα.

Η Μονή κτίσθηκε πριν 200 περίπου χρόνια εκεί όπου ευρέθηκε η ιερή εικόνα του Αγίου Νικολάου και απετέλεσε την αιτία της περαιτέρω αναπτύξεως της. Δύο εκδοχές υπάρχουν για την εύρεση της εικόνας. Η πρώτη είναι ότι η εικόνα ευρέθη από κάποιο βοσκό ο οποίος ακολουθώντας ένα του ζώο τον οδήγησε στην πηγή, του Αγίου απ’ την οποία αυτό έπινε νερό. Η δεύτερη ότι, άλλοι βοσκοί που είχαν τα ζώα τους στο απέναντι της Μονής βουνό είδαν μια λάμψη, η πορεία της οποίας απ’ τη Δύση προς την Ανατολή τερμάτιζε στο μέρος όπου σήμερα βρίσκεται η Μονή. Κατόπιν έρευνας βρήκαν την Αγία εικόνα.

Η Μονή αποτελείται από τρία κτιριακά συγκροτήματα το παλαιότερο είναι ο Ναός, το μικρό αρχονταρίκι, η τράπεζα, παλαιοί  μικροί ξενώνες κτλ. Το δεύτερο είναι κτίριο του ορφανοτροφείου της Μονής, και το τρίτο Ξενώνες και αίθουσα φιλοξενίας.

Η Μονή εορτάζει τρεις φορές το χρόνο. Στις 6 Δεκεμβρίου ημέρα μνήμης του αγίου. Την 10ην Μαΐου ιδιαίτερα και πιο πανηγυρικά, ημέρα μετακομιδής του ιερού Λειψάνου του Αγίου Νικολάου από τα Μύρα της Λυκίας προς το Μπάρι της Ιταλίας. Και κατά την εορτή της Αγίας Πεντηκοστής.

Τα μαρτυρούμενα θαύματα του Αγίου είναι πάμπολα γι’ αυτό και κατά τας πανηγύρεις του η Μονή κατακλύζεται από πλήθος προσκυνητών από την Ηλεία και την Αχαϊα κυρίως αλλά και από πολλά μέρη της Ελλάδος.

πηγή:www.imilias.gr/