Με με­γά­λη ε­πι­τυ­χί­α, πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε το δια­δι­κτυα­κό «αρ­χο­ντα­ρί­κι» α­πό τον ι­στο­χώ­ρο «Πε­μπτου­σί­α» με ο­μι­λη­τή τον Σε­βα­σμιώ­τα­το Μη­τρο­πο­λί­τη Πα­τρών κ.κ. Χρυ­σό­στο­μο, ο ο­ποί­ος α­νέ­πτυ­ξε το ει­δι­κό θέ­μα: «Ο ρό­λος της Εκ­κλη­σί­ας στον έ­νο­πλο α­γώ­να του 1821».

Με σα­φή­νεια και πλή­θος ι­στο­ρι­κών  στοι­χεί­ων ο Σε­βα­σμιώ­τα­τος α­νε­φέρ­θη στο σω­τή­ριο ρό­λο της Εκ­κλη­σί­ας καθ’ ό­λην  την διάρ­κεια της δου­λεί­ας και ε­στί­α­σε στον α­γώ­να του 1821 και με­τά ταύ­τα.

Μί­λη­σε για την προ­σφο­ρά του Ιε­ρού Κλή­ρου, α­πό τους μο­να­χούς  μέ­χρι τους Αρ­χιε­ρείς και τους Πα­τριάρ­χες οι ο­ποί­οι ή­ταν μπρο­στά­ρη­δες στις προ­σευ­χές, στον ε­πι­στη­ριγ­μό του πο­νε­μέ­νου Λα­ού, στην συ­γκρό­τη­ση  α­γω­νι­στι­κών σω­μά­των, στον συ­ντο­νι­σμό του α­γώ­νος, στην ευ­λο­γί­α των Λα­βά­ρων και των ό­πλων για τον τί­μιο α­γώ­να υ­πέρ πί­στε­ως και πα­τρί­δος, στα μαρ­τύ­ρια  και στις θυ­σί­ες, α­κό­μα και μέ­σα στα πε­δί­α των μα­χών.

Το δια­δι­κτυα­κό «Αρ­χο­ντα­ρί­κι» εί­χε διάρ­κεια δυό­μι­ση ω­ρών και κρά­τη­σε ζω­ντα­νό μέ­χρι το τέ­λος το εν­δια­φέ­ρον, των ε­κα­το­ντά­δων που εί­χαν δη­λώ­σει συμ­με­το­χή και των χι­λιά­δων που πα­ρα­κο­λου­θού­σαν α­πό τα σύγ­χρο­να μέ­σα κοι­νω­νι­κής δι­κτύ­ω­σης και τον Τη­λε­ο­πτι­κό Σταθ­μό της Ι.Μ. Πα­τρών «ΛΥ­ΧΝΟΣ».

Με­τά την ει­σή­γη­ση του Σε­βα­σμιω­τά­του α­κο­λού­θη­σε συ­ζή­τη­ση και οι συμ­με­τέ­χο­ντες α­πη­ύ­θυ­ναν ε­ρω­τή­σεις με α­πο­τέ­λε­σμα να υ­πάρ­ξη έ­ντο­νο εν­δια­φέ­ρον για το θέ­μα.

Α­πε­δεί­χθη πε­ρί­τρα­να ό­τι ο λα­ός μας δι­ψά­ει για την ι­στο­ρι­κή α­λή­θεια, την ο­ποί­α δυ­στυ­χώς τις τε­λευ­ταί­ες δε­κα­ε­τί­ες στε­ρή­θη­κε εξ αι­τί­ας των ε­πι­κρα­του­σών ι­δε­ο­λη­πτι­κών κα­τα­στά­σε­ων στην πα­τρί­δα μας. Εί­ναι και­ρός λοι­πόν τα παι­διά μας να μά­θουν την α­λή­θεια, εκ πη­γών α­ψευ­δών και να συ­νει­δη­το­ποι­ή­σουν με ποί­α τι­μή αί­μα­τος εί­ναι ε­ξα­γο­ρα­σμέ­νη η ε­λευ­θε­ρί­α της πα­τρί­δος μας.

Ο Σε­βα­σμιώ­τα­τος κλεί­νο­ντας την ω­ραί­α και συ­γκι­νη­τι­κή α­να­φο­ρά στον ρό­λο της Εκ­κλη­σί­ας κα­τά τον α­γώ­να του 1821 εί­πε τα ε­ξής:

Κα­λού­με­θα τώ­ρα πα­ρά πο­τέ, πρώ­τοι ε­μείς οι Κλη­ρι­κοί να ση­κώ­σω­με στους ώ­μους μας μια τό­σο βα­ριά, ό­χι μό­νο κλη­ρο­νο­μιά, αλ­λά και ευ­θύ­νη, κα­λώ­ντας ό­λες τις πνευ­μα­τι­κές δυ­νά­μεις της χώ­ρας μας (ό­σες α­πέ­μει­ναν να φρυ­κτω­ρούν στις ε­πάλ­ξεις), να συ­μπα­ρα­τα­χθούν στον α­γώ­να για την συ­νέ­χεια αυ­τού του τό­που και των παι­διών του.

Τα ό­πλα τα έ­χο­με και τα ε­φό­δια υ­πάρ­χουν.

Έ­χο­με την πί­στη στον Θε­ό και την βο­ή­θειά Του. Τις πρε­σβεί­ες της Υ­περ­μά­χου Στρα­τη­γού και των Α­γί­ων.

Έ­χο­με τις ευ­χές και τις προ­σευ­χές των μαρ­τύ­ρων πα­τέ­ρων μας.

Έ­χο­με τα πα­ρα­δείγ­μα­τα και τα πρό­τυ­πα που μας ο­δη­γούν στον ί­σιο και α­λάν­θα­στο δρό­μο, ώ­στε να φθά­σω­με με α­σφά­λεια στον προ­ο­ρι­σμό μας.

Έ­χο­με την δύ­να­μη της ψυ­χής που εί­ναι α­τό­φια ό­πως τό­τε, αρ­κεί να βρού­με τον τρό­πο, ώ­στε η σπί­θα που εί­ναι κα­λυμ­μέ­νη α­πό την στά­χτη να γί­νη φλό­γα και φω­τιά, για να κα­τα­καύ­ση τα φρύ­γα­να και ζι­ζά­νια των υ­βρι­στών των ιε­ρών και των ο­σί­ων του Γέ­νους μας.

Ο ε­ορ­τα­σμός των 200 ε­τών α­πό την Ε­πα­νά­στα­ση του 1821 πρέ­πει να εί­ναι βα­θύς, ου­σια­στι­κός, ο­μο­λο­για­κός και πνευ­μα­τι­κά α­πο­δε­κτός.

Ό­ποιος άλ­λος τρό­πος ε­ορ­τα­σμού θα πά­σχη και ο­λί­γα θα πο­ρο­σφέ­ρη ή ε­πι­βλα­βής θα α­πο­βή για την πο­ρεί­α της Πα­τρί­δος μας. Α­γα­πά­με ό­λους τους αν­θρώ­πους, αλ­λά δεν λη­σμο­νού­με τους διωγ­μούς, τα ι­κριώ­μα­τα, τους σταυ­ρούς, τις φυ­λα­κές, τους ε­ξι­σλα­μι­σμούς, τα σκλα­βο­πά­ζα­ρα και το πι­κρό ψω­μί τό­σων αιώ­νων.

Τώ­ρα που οι κίν­δυ­νοι εί­ναι εξ α­να­το­λών και δυ­σμών και βορ­ρά και θα­λάσ­σης, τα μη­νύ­μα­τα για την προ­ά­σπι­ση των ιε­ρών και των ο­σί­ων μας εί­ναι ά­κρως α­πα­ραί­τη­τα.

Θα τε­λειώ­σω με τα λό­για του Φώ­τη Κό­ντο­γλου, ο ο­ποί­ος στο κεί­με­νό του «Στο­λή α­φθαρ­σί­ας» γρά­φει:

«…Ο Α­θα­νά­σιος Διά­κος τρα­γου­δού­σε πε­ρα­σμέ­νος στη σού­βλα και οι γυ­ναί­κες του Ζα­λόγ­γου χο­ρεύ­α­νε και πέ­φτα­νε στον γκρε­μό. Και ό­λοι οι Έλ­λη­νες, άν­δρες και γυ­ναί­κες, μι­κροί και με­γά­λοι, δε­σπο­τά­δες και πα­πά­δες, λα­ϊ­κοί, ψέλ­να­νε σαν να τρα­γου­δού­σα­νε και τρα­γου­δού­σα­νε και να ψέλ­να­νε, ό­πως οι τρεις παί­δες της κα­μί­νου που δο­ξο­λο­γού­σα­νε τον Θε­ό χο­ρεύ­ο­ντας, μέ­σα στη φω­τιά δρο­σι­ζό­με­νοι».

Η Ρω­μη­ο­σύ­νη και η Ορ­θό­δο­ξη Εκ­κλη­σί­α και στην πε­ρί­ο­δο της Τουρ­κο­κρα­τί­ας και με­τά ταύ­τα, πο­ρεύ­τη­καν μα­ζί, τον δρό­μο του μαρ­τυ­ρί­ου και τον δρό­μο της σταυ­ρι­κής τους πο­ρεί­ας και ε­πι­βί­ω­σαν χά­ρις στην πί­στη τους στην τρια­δι­κή θε­ό­τη­τα. Χά­ρις στην πα­ρά­δο­ση της Ορ­θο­δο­ξί­ας, που σαν το ξά­στε­ρο και γάρ­γα­ρο νε­ρό, βγαλ­μέ­νο α­πό την α­κέ­νω­τη πη­γή,  τα σπλάγ­χνα δηλ. της Ελ­λη­νι­κής ι­στο­ρί­ας ευερ­γέ­τη­σε αυ­τό τον τό­πο με ά­πει­ρες και δυ­να­μι­κές δια­στά­σεις της.

Σή­με­ρα πα­ρά πο­τέ α­πο­κτά ε­πι­και­ρό­τη­τα και α­ξί­α, η τι­μή στους μάρ­τυ­ρες και α­γω­νι­στές, στους ή­ρω­ες Κλη­ρι­κούς και Λα­ϊ­κούς, που ό­χι μό­νο κα­τά την διάρ­κεια του α­γώ­νος του 1821 και με­τέ­πει­τα, αλ­λά και στους αιώ­νες που προ­η­γή­θη­καν για­τί η ι­στο­ρί­α και οι θυ­σί­ες εί­ναι μια συ­νέ­χεια, μια α­λυ­σί­δα της ο­ποί­ας οι μα­τω­μέ­νοι κρί­κοι θα φθά­σουν για το Γέ­νος μας, μέ­χρι της συ­ντε­λεί­ας του αιώ­νος.

Αυ­τός ο α­γώ­νας δε στα­μά­τη­σε, ού­τε θα στα­μα­τή­ση, ειδ΄ άλ­λως τα κά­στρα θα πέ­σουν και πά­λι στα χέ­ρια των α­νό­μων.

Ο πό­λε­μος, δεν στα­μά­τη­σε πο­τέ, α­πλώς γί­νε­ται με δια­φο­ρε­τι­κούς τρό­πους. Η­θέ­λη­σαν πά­ντο­τε οι ε­πί­βου­λοι της δό­ξας της Ελ­λά­δος, να κό­ψουν τις πνευ­μα­τι­κές ρί­ζες του Λα­ού, να μα­κρύ­νουν τους Έλ­λη­νες α­πό την α­για­σμέ­νη πα­ρά­δο­σή τους, να α­πο­μειώ­σουν την γλώσ­σα τους, να αλ­λοιώ­σουν τις ι­στο­ρι­κές α­λή­θειες, να μι­λή­σουν στα παι­διά μας μέ­σα α­πό τα ε­λεγ­χό­με­να Μ.Μ.Ε. για τη νέ­α τά­ξη πραγ­μά­των. Να τα μπο­λιά­σουν μέ­σα και α­πό τα δι­δα­κτι­κά βι­βλί­α σ’ έ­να κλί­μα θρη­σκευ­τι­κού συ­γκρη­τι­σμού και πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης. Η α­γά­πη στην Πα­τρί­δα πα­ρε­ξη­γή­θη και βα­πτί­σθη­κε ε­θνι­κι­σμός. Προ­σπά­θη­σαν να αμ­βλύ­νουν και να λειά­νουν τα πράγ­μα­τα κα­τά τις ε­πι­τα­γές των κα­τά και­ρούς, ε­χθρών της Πί­στε­ως και της Πα­τρί­δος μας.

Ό­μως οι α­ντι­στά­σεις εί­ναι ι­σχυ­ρές. Για­τί η φύ­τρα των Ελ­λή­νων εί­ναι ξε­χω­ρι­στή. Η ψυ­χή αυ­τού του Λα­ού κα­τά έ­να θαυ­μα­στό τρό­πο εί­ναι ζυ­μω­μέ­νη με την μα­γιά της ε­λευ­θε­ρί­ας και τον πό­θο της α­θα­να­σί­ας.

Απ’ ό­λη την αι­μα­το­βα­μέ­νη Ελ­λά­δα, α­κου­γό­τα­νε «ή­χος κα­θα­ρός ε­ορ­τα­ζό­ντων» και οι Έλ­λη­νες, τρέ­χαν στον θά­να­το, α­γαλ­λο­μέ­νω πο­δί, Πά­σχα κρο­τού­ντες αιώ­νιον».

Πά­νω απ’  ό­λα ή­τα­νε η θρη­σκεί­α, η πί­στις των Πα­τέ­ρων μας. Οι λει­τουρ­γοί ή­τα­νε οι πνευ­μα­τι­κοί τους, οι δά­σκα­λοί τους, οι προ­στά­τες τους, οι πα­ρη­γο­ρη­τές τους, οι δι­κα­στές τους, οι ε­ξο­μο­λό­γοι τους».

Και κα­τα­λή­γει:

«…Λοι­πόν δεν ή­τα­νε α­για­σμέ­νη η Ε­πα­νά­στα­σή μας, δεν ή­τα­νε η Ορ­θο­δο­ξί­α μα­τω­μέ­νη για να φυ­λά­ξη την πί­στη μας; Η Ορ­θο­δο­ξί­α έ­γι­νε έ­νας λό­γος ά­δειος στα στό­μα­τα των ση­με­ρι­νών φρα­γκο­δα­σκα­λε­μέ­νων δα­σκά­λων. Μα η α­λη­θι­νή Ορ­θο­δο­ξί­α που εί­ναι ο πλού­τος και ρί­ζα α­θα­να­σί­ας, εί­ναι φυ­τρω­μέ­νη βα­θειά στην καρ­διά του ορ­θο­δο­ξώ­τα­του λα­ού μας, που ό­σο δεν ή­θε­λε να τουρ­κέ­ψη, άλ­λο τό­σο δεν θέ­λει να φρα­γκέ­ψη…».

Και θα κλεί­σω­με με τα λό­για του Σε­φέ­ρη:

«Ως Λα­ός πρέ­πει να στρα­φού­με πί­σω στις πα­ρα­δό­σεις μας, αν θέ­λω­με να πά­με μπρο­στά». (Σε­φέ­ρης).

Και με ε­κεί­να του σο­φού και νο­μο­μα­θούς Νικ. Σα­ρί­πο­λου, (στην Β’ Ε­θνο­συ­νέ­λευ­ση το 1864) «Ε­σώ­θη­μεν δια της Εκ­κλη­σί­ας».